Κατά την διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1768-1774) η κατοχή των νησιών του Αιγαίου κρίθηκε αναγκαία για την Ρωσική Αυτοκρατορεία, όπως περιέγραφε σε έκθεση του προς την Αυτοκράτειρα Αικατερίνη η Μεγάλη (Γερμανίδα πριγκίπισσα που παντρεύτηκε τον Πέτρο Γ ', το Γερμανό κληρονόμο του ρωσικού στέμματος) ο ναύαρχος Σπυριντώφ.

Η αυτοκράτειρα, γράφοντας στις 22 Μαρτίου 1771 στο ναύαρχο Αλέξη Ορλώφ, πρόσταζε την κατάληψη των νησιών, με αυτα τα λόγια που παραθέτει στα "Σαμιακά" ο Επ. Σταματιάδης : «Εἶναι ἐπίσης ἀνάγκη ὅλα τὰ νησιά τοῦ Αἰγαίου νὰ καταληφθοῦν ἀπὸ μᾶς, ἔτσι ὥστε ἡ Πύλη νὰ τὰ θεωρήση χαμένα γι' αὐτὴν καὶ στὸ μεταξὺ νὰ στερηθῆ ἀπ' αὐτὰ τοὺς φόρους ποὺ τῆς πλήρωναν καὶ τὶς ἄλλες ὠφέλειες. Εἶναι ἔτσι ἀπαραίτητη ἡ κατοχὴ τῶν κατάλληλων λιμανιῶν ποὺ βρίσκονται σὲ τοῦτα τὰ νησιά, γιὰ νὰ καταφεύγουν ἐκεῖ τὰ πλοῖα μας καὶ νὰ ἐξασφαλίζουν τὶς ἀναγκαῖες προμήθειες, γιὰ ὅλο τὸ χρονικό διάστημα ποὺ ὁ στόλος μας θὰ βρίσκεται σ' ἐκεῖνα τὰ νερά."

Έτσι, τον Ιούλιο του 1771, Ρωσικὸς στόλος αποτελούμενος από 20 πλοία και με αρχηγὸ το ναύαρχο Αλέξη Ορλώφ, κατέπλευσε στη Σάμο και αγκυροβόλησε σε μια έκταση από το Ἡραίον ὡς το Μεσόκαμπο.
Ανάμεσα στα πληρώματα του στόλου υπήρχαν και Έλληνες, μεταξὺ των οποίων και ο Σαμιώτης Νικόλαος Καραμανόλης, με βαθμὸ υπαξιωματικού.

Στο νησί αποβιβάστηκαν Ρώσοι αξιωματικοί, που μοίρασαν στους κατοίκους προκηρύξεις της αυτοκράτειρας Αικατερίνης Β' της Μεγάλης, με τις οποίες επαγγέλονταν την απαλλαγὴ όλων των Χριστιανών απὸ τον Τουρκικό ζυγὸ και υπόσχονταν για το μέλλον χίλια δυὸ καλά.

Βλέποντας τη Ρωσική σημαία να κυματίζει κι' ακούγοντας τις επαγγελίες αυτὲς οι Σαμιώτες κυριεύτηκαν από μεγάλο ενθουσιασμό κι᾿ απὸ μεγάλες ελπίδες.
Σύμφωνα με τον Σταματιάδη : " (...) ὄχι μονάχα δεχτήκανε τους Ρώσους μὲ χαρὰ καὶ σὰν ἀπ᾿ τὸ Θεὸ σταλμένους, μὰ λίγο ἔλειψε να σκοτώσουν καὶ τὸν Βοεβόδα τῆς Χώρας, ἐνῶ πολλοὶ φόρεσαν στὸ κεφάλι τους τὸν χρησιμοποιούμενο ἀπ᾿ τοὺς Βενετσιά- νους κόκκινο σκούφο κι' ἄλλοι ὑψώσανε στα χωράφια και στ' ἀμπέλια τους τὴ Ρωσική σημαία, σὰ νἶχαν κιόλας ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὴν Τουρκική κυριαρχία. ᾿Απὸ τὰ ἴδια ἀλλὰ μετριοπαθέστερα αἰσθήματα κατέχονταν κι' οἱ πρόκριτοι, μεταξὺ τῶν ὁποίων ἕνας, μὲ τ᾿ ὄνομα Χατζη - Γιαννάκης, προππάπος μας, στον ὁποῖο κατέφυγε ὁ ἀπειλούμενος Βοεβόδας, ἀφοῦ φόρτωσε ἕνα πλοιάριο με κρατ στὰ κι' ἄλλα φαγώσιμα, ἀνέβηκε στη ναυαρχίδα καὶ τὰ πρόσφερε στὸ Ρώσο ναύαρχο.
Αὐτὸς κολακεύτηκε τόσο πολὺ μὲ τὰ δῶρα αὐτά, ὥστε κράτησε κοντά του τὸν πρόκριτο γιὰ νὰ δειπνήσουν μαζὺ καὶ μὲ διερμηνέα ζήτησε ἀπ' αὐτὸν πολλὲς γιὰ τὴ Σάμο πληροφορίες. (...)
Πρὶν ἀναχωρήσει γιὰ τὴ Σάμο, ὁ Χατζη - Γιαννάκης παραπονέθηκε στο ναύαρχο, ὅτι πολλοὶ Σαμιώτες, ὑψώνοντας στα χωράφια καὶ στ' ἀμπέλια τους σημαίες Ρωσικές, συμπεριφέρονταν μὲ αὐθάδεια στις τοπικὲς ἀρχὲς καὶ ἐπι καλέστηκε τη συνδρομή του γιὰ τὴν ἀποκατάσταση τῆς νομιμότητας.

Ο ναύαρχος υποσχέθηκε, πώς μετὰ τὴν ἐπιστροφή του στη Σάμο, θὰ τακτοποιήση το ζήτημα. Πράγματι σὲ λίγον καιρὸ ξαναγύρισε ο στόλος κι' ἀγκυροβόλησε στὴν ἴδια ὅπως καὶ πρῶτα θέση.

Τότε ὁ Ρώσος ναύαρχος ἔδωσε διαταγὴ στοὺς ναῦτες ὅλων τῶν καραβιών του νὰ βγοῦν στὸ νησὶ μὲ κορφίνες καὶ κάνιστρα καὶ νὰ τὰ γεμίσουν ἐλεύθερα μὲ καρποὺς ἀπ' τὰ χωράφια καὶ τ' ἀμπέλια ἐκεῖ να, ποὺ κυματίζουν Ρωσικές σημαίες, ἀπειλώντας μὲ βαρειές ποινὲς ὅσους του χὸν θὰ μάζευαν καρποὺς ἀπὸ ἀλλοῦ.

Οἱ ναῦτες, ὅπως εἶταν φυσικό, φρόντι σαν νὰ ἐκτελέσουν ὅσο μποροῦσαν καλύτερα τὴ διαταγή, ἀφοῦ ὄχι μονάχα καρ- πὸ γιὰ καρπὸ καὶ σταφύλι για σταφύλι δὲν ἄφησαν ἀτρύγητο, μὰ καὶ τὰ κλήματα τὰ ἴδια πάνω στη βιασύνη τους τὰ σπάζανε καὶ τὰ ξεκολλούσαν.

Στους Σαμιώτες που προσπαθοῦσαν νὰ τοὺς ἐμποδίσουν καὶ τοὺς παρακινοῦσαν νὰ κόψουν σταφύλια κι' ἀπὸ τ' ἄλλα ἀμπέλια, ποὺ δὲν εἴχανε τη Ρωσική σημαία, οἱ ναῦτες ἀπαντοῦσαν ὅτι μονάχα ἀπὸ κεῖνα ποὺ ἀνήκουν στὴν αὐτοκράτειρά τους δικαιοῦνταν νὰ κόψουν, ἐνῶ τὰ ἄλλα, ποὺ ἀνήκουν σὲ ὑπήκοους του Σουλτάνου, δὲν καταδέχονταν οὔτε νὰ τ᾿ ἀγγίξουν.

Ὕστερ᾽ ἀπ᾿ αὐτὸ τὸ πάθημα, ἡ Ρωσική σημαία ἀπομακρύνθηκε ἀπ' ὅλα τ' ἀμπελοχώραφα και κανένας πια Σαμιώτης ἀπὸ τότε δὲν ἰσχυρίστηκε πὼς εἶναι ὑπήκοος Ρώσος."

Απο την Ρωσική διοίκηση, διορίστηκε και στη Σάμο διοικητής κάποιος Λάσκαρις, ο οποίος εγκατέστησε την "Καντζελαρίαν", παίρνοντας σαν συμβούλους του στη διοίκηση ντόπιους, που ονομάστηκαν Σύντυχοι.
Ο Λάσκαρις διοίκησε τη Σάμο καθ᾿ όλο το διάστημα της Ρωσικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, ασκώντας όλα τα καθήκοντα νόμιμου κυριάρχου και χρησιμοποιώντας σφραγίδα, ποὺ είχε χαραγμένο το δικέφαλο αετὸ και γύρω - γύρω τις λέξεις "Καντσηλαρία της νήσου Σάμου 1772".

Οταν στις 10 Ιουλίου 1774 με τη συνθήκη του Κουτσούκ - Καϊναρτζή τερματίστηκε ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος κι' η Ρωσία υποχρεώθηκε με το άρθρο 17 της συνθήκης να επιστρέψει στην Τουρκία όλα τα νησιὰ του Αιγαίου, τότε ο ναύαρχος Ορλωφ ανακάλεσε τον διοικητὴ που είχε διορίσει στη Σάμο.

Πηγές: Επαμεινώνδα Σταματιάδη "Σαμιακά", el.wikipedia.org, 

Oil on canvas portrait of Empress Catherine the Great by Russian painter Fyodor Rokotov

Map: By Alexikoua - Own work Date taken from:*Topography taken from DEMIS Mapserver, which are public domain, other wise self-made.*Based on map from: [1] Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (History of the Greek People). Εκδοτική Αθηνών, 1975 Τόμος ΙΑ', page 63., CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=45655361