Στα "Σαμιακά" του Επαμεινώνδα Σταματιάδη ( μέσα περίπου του 1800) γίνεται αναφορά σε μικρές πόλεις της Σάμου που έσβησαν με το πέρασμα των αιώνων.

Ακόμα και σήμερα είναι δύσκολο να εντοπιστούν και παραμένουν απλές αναφορές στην τοπική ιστορία.

Μία τέτοια πόλη ήταν η «Γοργίας ή Γόργυρα, περί φημη γιὰ τὸ ναό της του Γοργυιέα, η Γοργορέα Διονύσου". Σας θυμίζει κάτι το όνομα αυτό;

"Καθώς είναι γνωστό, «γόργυρες» λέγανε παλιά, τὰ ὀρύγματα καὶ τοὺς λάκκους που σκάβανε στὴ γῆ.

Στὸ χωρογραφικό χάρτη τοῦ Βαρθελεμή, ή Γοργία σημειώνεται στο βόρειο μέρος τοῦ νησιοῦ, στὸ Νέο Καρλόβασι ἂν καὶ στὸ μέρος αὐτὸ σώζονται ἀρκετὰ ἐρείπια ἀπὸ ἀρχαῖα κτίρια καὶ ἕνα μέρος ἀπὸ τείχη κάτω ἀπὸ τὸ γήλοφο, που τώρα λέγεται «Αλωνάκι», καὶ πελεκημένες πέτρες και σπασμένοι σπόνδυλοι ἀπὸ κολώνες, δὲν ξέρουμε ὅμως κι' ἐδῶ ποιᾶς πόλης εἶναι αὐτὰ τὰ λείψανα."

Με αυτά τα λόγια ο Επαμεινώνδας Σταματιάδης αναφέρεται στην Γόργυρα αλλά δεν είναι η μόνη σημαντική περιοχή που ακόμα και σήμερα δεν έχει πιστοποιηθεί η ύπαρξη της.

" Ἡ ἴδια ἀμφιβολία μᾶς κατέχει καὶ ὡς πρὸς τὴ θέση τῆς πολίχνης του «Δεικτηρίου". Τὸ μέγα Ετυμολογικό λέει :

"Δεικτήριον, τόπος τῆς Σάμου ὅτι ἐν αὐτῷ ἡ ᾿Αθηνᾶ διέγραψε τὴν κεφαλὴν τῆς Γοργόνος, δεικνύουσα τῷ Περσεῖ, ὅτε αὐτὸν ἀπέστειλεν ἐπὶ τὴν Γοργοτομίαν παρὰ τὴν δεῖξιν οὖν Δεικτήριον.

Κατὰ τὸν σχολιαστὴ τοῦ Λυκόφρονα, η Μέδουσα, ἡ κόρη του Πεισίδα, ἀμφισβήτησε τὴν ὀμορφιὰ τῆς ᾿Αθηνᾶς τότε ἐκείνη θύμωσε κι᾿ ἔστειλε έναντίον της τὸν Περσέα, ἀφοῦ πρῶτα τοῦ ἔδειξε, πάνω σὲ σχεδίασμα ποὺ ἔκαμε, τη μορφή τῆς Γοργόνας καὶ τὴν πόλη της Σάμου, στὴν ὁποία ἔμενε· ἀπὸ τότε ἡ πόλη ονομάστηκε Δεικτήριο, ἐπειδὴ ἐκεῖ ὑποδείχτηκε στὸν Περσέα ἡ Γοργόνα."

Σύμφωνα με την εκδοχή του Ησίοδου, τη σκότωσε ο Περσέας με την βοήθεια της Αθηνάς προκειμένου να προστατέψει τη μητέρα του, Δανάη, από τον Πολυδέκτη.

Από το θαυματουργό αίμα της, που θεωρούνταν ότι μπορούσε να γιατρέψει ή να σκοτώσει τους ανθρώπους, γεννήθηκε το φτερωτό άλογο Πήγασος, όταν το αίμα έσταξε στην θάλασσα και ο ήρωας Χρυσάωρ.

Το κεφάλι της, το περίφημο «Γοργόνειο», το παρέλαβε η θεά από τον ήρωα και το επέθεσε στην ασπίδα της, επειδή το κεφάλι της, ακόμη και νεκρό, πέτρωνε όποιον το κοίταζε.

Photo credit: Central panel of a mosaic floor with the head of Medusa, 1st - 2nd century CE. National Museum of Rome, Baths of Diocletian, Rome.