English text follows 

ΓΕΝΕΥΗ – Δώδεκα μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, περισσότεροι από 13 εκατομμύρια άνθρωποι παραμένουν ξεριζωμένοι από τα σπίτια τους. Ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει σχεδόν 8 εκατομμύρια πρόσφυγες που βρίσκονται σε χώρες σε όλη την Ευρώπη και περίπου 5 εκατομμύρια ανθρώπους που έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό της Ουκρανίας. Οι προοπτικές επιστροφής τους στο εγγύς μέλλον, ωστόσο, επηρεάζονται αρνητικά από τις συνεχιζόμενες εχθροπραξίες, την ανασφάλεια και την καταστροφή που επικρατεί στις περιοχές καταγωγής τους, σύμφωνα με δύο νέες εκθέσεις που δημοσιεύει σήμερα η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

«Είναι ασύλληπτος ο ανθρώπινος πόνος και τα δεινά εξαιτίας του πολέμου. Με το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ουκρανίας να έχει αναγκαστεί να εγκαταλείψει τα σπίτια του, η κατάσταση παραμένει απρόβλεπτη. Πρέπει να συνεχίσουμε να ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες των εκτοπισμένων ανθρώπων και να τους παρέχουμε ασφάλεια μέχρι να μπορέσουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους», δήλωσε η Pascale Moreau, Περιφερειακή Διευθύντρια της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες για την Ευρώπη.

Για να κατανοήσει τη δεινή κατάσταση των εκτοπισμένων και να διοχετεύσει καλύτερα τη βοήθεια, η Ύπατη Αρμοστεία πραγματοποίησε τον τρίτο κύκλο ερευνών, μέσω συνεντεύξεων με χιλιάδες ανθρώπους που ξεριζώθηκαν από τον πόλεμο. Με τίτλο “Lives on Hold” / «Ζωές σε αναμονή», οι τελευταίες εκθέσεις – η μία επικεντρώνεται στους πρόσφυγες, η άλλη στους εσωτερικά εκτοπισμένους – παρέχουν πληροφορίες για τις εμπειρίες των εκτοπισμένων Ουκρανών έναν χρόνο μετά, καθώς και για τις προθέσεις τους και τους παράγοντες που επηρεάζουν τις επιλογές τους.

Τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από τις δύο εκθέσεις περιλαμβάνουν τα εξής:

• Η συντριπτική πλειοψηφία των προσφύγων και των εσωτερικά εκτοπισμένων Ουκρανών – περίπου το 77 και το 79 τοις εκατό αντίστοιχα – επιθυμούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους μια μέρα, ωστόσο μόνο το 12 τοις εκατό των προσφύγων και των εσωτερικά εκτοπισμένων σχεδιάζουν να το κάνουν μέσα στους επόμενους τρεις μήνες.
• Οι κυριότεροι λόγοι που εμποδίζουν τους πρόσφυγες να επιστρέψουν είναι οι ανησυχίες για την ασφάλεια και την προστασία στις περιοχές καταγωγής τους. Άλλες ανησυχίες που αναφέρθηκαν αφορούν στην πρόσβαση και τη διαθεσιμότητα βασικών υπηρεσιών – συμπεριλαμβανομένων του ηλεκτρικού ρεύματος, του νερού και της υγειονομικής περίθαλψης, των ευκαιριών εργασίας και της επαρκούς στέγασης – οι οποίες έχουν πληγεί σημαντικά από τον πόλεμο.
• Μεταξύ των εσωτερικά εκτοπισμένων, η πρόσβαση σε επαρκή στέγαση αποτελεί το δεύτερο κύριο εμπόδιο για βιώσιμη και αξιοπρεπή επιστροφή, μετά τις ανησυχίες περί ασφάλειας και προστασίας εξαιτίας του πολέμου.
• Οι πρόσφυγες που εξέφρασαν την πρόθεση να επιστρέψουν τους επόμενους τρεις μήνες ήταν κυρίως μεγαλύτερης ηλικίας, όσοι είχαν αποχωριστεί την οικογένειά τους που βρισκόταν ακόμη στην Ουκρανία ή όσοι αντιμετώπιζαν προκλήσεις στην ένταξή τους στις χώρες υποδοχής. Τα αποτελέσματα δείχνουν επίσης ότι για όσους έχουν ιδιαίτερες ανάγκες ή αυξημένη ευαλωτότητα, οι προοπτικές κοινωνικοοικονομικής ένταξης μπορεί να είναι πιο δυσχερείς, κάτι που μπορεί να επηρεάσει την πρόθεση ορισμένων να επιστρέψουν.
• Περίπου το 18 τοις εκατό των προσφύγων που συμμετείχαν στην έρευνα δεν έχουν ακόμη αποφασίσει αν θα επιστρέψουν. «Δεν μπορούμε να σκεφτούμε το μέλλον ή το πώς είναι η κατάσταση στην Ουκρανία και για πόσο καιρό θα είναι έτσι. Μπορούμε να σκεφτούμε μόνο το παρόν», δήλωσε ένας συμμετέχων πρόσφυγας.
• Παρά τις προκλήσεις που προκαλεί η εξορία, έχουν παρατηρηθεί ορισμένες σημαντικές βελτιώσεις. Μεταξύ μιας ομάδας προσφύγων που συμμετείχαν τόσο στη δεύτερη όσο και στην τελευταία έρευνα, το 45 τοις εκατό διέμενε σε ενοικιαζόμενη κατοικία, έναντι 27 τοις εκατό στην προηγούμενη έρευνα. Ο αριθμός των ατόμων που λαμβάνουν εισόδημα από εργασία αυξήθηκε επίσης σε 46 από 37 τοις εκατό.
• Ωστόσο, μεταξύ της ίδιας ομάδας, ενώ το ποσοστό που βασιζόταν σε κοινωνική προστασία ή χρηματική βοήθεια είχε μειωθεί από 57 σε 50 τοις εκατό, ένα σημαντικό ποσοστό παραμένει χωρίς δουλειά. Πολλοί άλλοι έχουν βρει θέσεις εργασίας χαμηλής ειδίκευσης, ωστόσο για την πλειοψηφία το εισόδημα δεν επαρκεί για να καλύψει τις πιο βασικές τους ανάγκες.

Με βάση αυτά και άλλα ευρήματα, η Ύπατη Αρμοστεία διατυπώνει στην έκθεση ορισμένες συστάσεις. Είναι ζωτικής σημασίας να διασφαλιστεί ότι οι πρόσφυγες θα συνεχίσουν να δέχονται βοήθεια ώστε να λαμβάνουν ελεύθερα ενημερωμένες αποφάσεις για το μέλλον τους και ότι οι χώρες υποδοχής και οι τοπικές κοινότητες υποστηρίζονται ώστε οι πρόσφυγες να έχουν πρόσβαση στα δικαιώματά τους, σε υπηρεσίες και σε αξιοπρεπή εργασία.

Η υποστήριξη των εκτοπισμένων πληθυσμών εντός της Ουκρανίας αποτελεί επίσης βασική προτεραιότητα. Όσοι επιστρέφουν αυθόρμητα θα πρέπει να υποστηριχθούν μέσω ενός συνδυασμού προγραμμάτων ανθρωπιστικής βοήθειας, ανάκαμψης, ανάπτυξης και ιδιωτικού τομέα, ανοίγοντας τον δρόμο για οικονομική αναζωογόνηση, ανάκαμψη και ανοικοδόμηση.

Την περασμένη εβδομάδα, η Ύπατη Αρμοστεία ανακοίνωσε τη Συμπληρωματική Έκκληση για την Κατάσταση στην Ουκρανία (Ukraine Situation Supplementary Appeal), περιγράφοντας το σχέδιο ανταπόκρισης και τις χρηματοδοτικές ανάγκες για το 2023. Οι συνολικές ανάγκες ανέρχονται σε 1,1 δισ. δολάρια – 602,5 εκατ. δολάρια εντός της Ουκρανίας και 517 εκατ. δολάρια στις χώρες υποδοχής προσφύγων στην Ευρώπη. Η Ύπατη Αρμοστεία συνεχίζει να καλεί τη διεθνή κοινότητα να στηρίξει τον εκτοπισμένο πληθυσμό της Ουκρανίας -εντός και εκτός της χώρας.

Αυτό το δελτίο τύπου είναι διαθέσιμο εδώ. 

UNHCR: One year after the Russian invasion, insecurity clouds return intentions of displaced Ukrainians

23 February 2023  

GENEVA – Twelve months since the Russian invasion of Ukraine, more than 13 million people remain uprooted from their homes, including nearly 8 million refugees across Europe and more than 5 million internally displaced people within Ukraine. Their prospects for return in the near future, however, are clouded by continued hostilities, insecurity and destruction in their home regions, according to two new reports released today by UNHCR, the UN Refugee Agency.

“The human suffering and hardship that has been caused by the war is beyond comprehension. With a third of Ukraine’s population forced to flee their homes, the situation remains unpredictable. We must continue to respond to the needs of the displaced and ensure their safety until they can return home,” said Pascale Moreau, UNHCR’s Regional Director for Europe.

To understand the plight of the displaced and better channel assistance, UNHCR commissioned its third round of intention surveys*, interviewing thousands uprooted by the war. Titled “Lives on Hold”, the latest reports - one focusing on refugees, and another on IDPs - provide insights into the experiences of displaced Ukrainians a year on, as well as their intentions and the factors influencing their choices.

Among the key findings from the two reports are:

• The vast majority of refugees and internally displaced Ukrainians – some 77 per cent and 79 per cent respectively – want to return home one day, however, only 12 per cent of both refugees and IDPs plan to do so in the next three months.
• The main impediments preventing refugees from returning are safety and security concerns in their areas of origin. Other concerns cited are about access to and availability of basic services - including electricity, water and healthcare, work opportunities and adequate housing, all of which have been hugely impacted by the war.
• Among the internally displaced, access to adequate housing is the second main barrier to sustainable and dignified return, after security and safety considerations.
• Refugees who expressed an intention to return in the next three months were mainly older, those separated from family still in Ukraine, or those facing inclusion challenges in host countries. The results also indicate that for those with specific needs or heightened vulnerabilities, prospects for socio-economic inclusion may be more difficult and this may influence some in their intention to return.
• Some 18 per cent of refugees surveyed are still undecided as to whether to return.“We cannot think about the future or how the situation in Ukraine is, and for how long it will be like that. We can only think about the present,”said a refugee participant.
• Despite the challenges of exile, some important improvements have been observed. Among a group of refugees who participated in both the second and latest survey, 45 per cent were in rented accommodation, up from 27 per cent in the previous survey. The number receiving income from employment also increased to 46 per cent from 37 per cent.

However, among the same group, while the proportion relying on social protection or cash assistance had declined to 50 per cent from 57 per cent, a significant proportion remain unemployed. Many others have found low-skilled jobs, yet for the majority, the income is not enough to cover basic needs.

Based on these and other findings, UNHCR makes a number of recommendations in the report. It is critical to ensure that refugees are continually assisted to make free and informed decisions on their future, and that host countries and local communities are supported so refugees can access their rights, services and decent work.

Supporting displaced populations within Ukraine is also a key priority. Spontaneous returnees should be assisted through a combination of humanitarian, recovery, development and private sector programmes, paving the way for economic revival, recovery and reconstruction.

Last week, UNHCR launched its Ukraine Situation Supplementary Appeal, outlining the response plan and financial requirements for 2023. The total needs amount to $1.1 billion – $602.5 million inside Ukraine and $517 million in refugee host countries in Europe. UNHCR continues to urge the international community to support Ukraine’s displaced population – inside and outside the country.